Opgave Primaire keringen

Dit stond gepland voor 2020
Alle opstaande aandachtspunten en de meeste tekortkomingen zijn in 2020 opgepakt en afgehandeld. Verbeteringen die onderdeel zijn van langer lopende verbetertrajecten ronden we uiterlijk in 2021 af. Vooral het project ‘Legger op orde’ en het opleiden en trainen van medewerkers vraagt meer tijd. Informatie over aandachtspunten en tekortkomingen leggen we goed vast. Daarmee verbeteren we de kwaliteit van de zorgplichtrapportage. Ook kunnen we met de juiste gegevens de rapportage sneller en efficiënter opstellen.

Prestatie indicatoren

Dit hebben we in 2020 bereikt
De zorgplichtrapportage over 2019 is afgerond. Ook hebben we in 2020 verder gewerkt aan de verbeterpunten en zijn we gestart met het opzetten van de interne audits. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft vertrouwen in onze aanpak en zet in op regionale verbetering en ontwikkelingen via peer-reviews. We hebben de eerste peer-review inmiddels uitgevoerd samen met Rijkswaterstaat Noord-Nederland en de waterschappen Noorderzijlvest, Hunze en Aa’s en Hollands Noorderkwartier.

Dit stond gepland voor 2020
Sinds 2017 werken we met de nieuwe normering van de waterveiligheid en het Wettelijk Beoordeling Instrumentarium (WBI2017). Hierin staan de landelijk rekenregels voor de beoordeling van de waterveiligheid van onze primaire waterkeringen. Bij de beoordeling werken we van grof naar fijn. Alleen op de locaties waar dat zinvol is, doen we extra - vaak gedetailleerder – onderzoek. In een aantal gevallen maken we gebruik van een ‘Toets op Maat’ of kijken we naar het oordeel van de beheerder. Daarnaast is het sinds kort mogelijk om een zogenoemd ‘voorlopig oordeel’ op te stellen voor waterkeringen waarvoor geen urgente versterking nodig is, bijvoorbeeld voor de IJsselmeerdijken. In 2020 werken we aan de beoordeling van het traject Afsluitdijk Vijfhuizen en ronden we de beoordeling van de Waddendijk Schiermonnikoog af.

Prestatie indicatoren

Dit hebben we in 2020 bereikt

De beoordeling van de duinen en Waddenzeedijk op Schiermonnikoog is afgerond en vastgesteld door het dagelijks bestuur. De ILT is akkoord met de beoordeling.
De beoordeling van het traject Afsluitdijk – Vijfhuizen is in volle gang. Dat geldt ook voor het onderzoek dat nodig is, zoals asfalt-, grond- en laboratoriumonderzoek.  
Voor de IJsselmeerdijken is een voorlopig oordeel opgesteld en ingediend bij de ILT voor de conformiteitscheck. We verwachten de rapportage begin tweede kwartaal 2021 bestuurlijk te kunnen vaststellen.
Waterschap Noorderzijlvest is penvoerder voor het gedeelde traject Lauwersmeerdijk–Vierhuizergat. Omdat het Friese deel van de waterkering op peildatum (1-1-2023) weer aan de wettelijke veiligheidsnorm voldoet, hebben we dit deel opnieuw beoordeeld. Daarbij hebben we gebruik gemaakt van de gegevens van de lopende dijkversterking.

Dit stond gepland voor 2020

Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) is een gezamenlijk programma van het Rijk en de waterschappen. In dit programma komen de primaire waterkeringen terecht die met het oog op waterveiligheid verbetering behoeven. De komende jaren pakt Wetterskip Fryslân de projecten aan die in het HWBP zijn opgenomen. De projecten bestaan uit een verkenningsfase, een planvormingsfase en een uitvoeringsfase. Indien nodig vindt na afloop van een project monitoring plaats. In 20202 monitoren we het in de Waddenzeedijk gebruikte Elastocoast. Na het stormseizoen gaan we verder met het project Lauwersmeerdijk. Het project ronden we in 2021 af.

Prestatie indicatoren

Dit hebben we in 2020 bereikt
Bij de dijkverbetering Waddenzeedijk – Friese Kust is in 2016 de steenbekleding versterkt met een laag gelijmde steentjes (‘Elastocoast’). Begin 2017 is geconstateerd dat er bij de Elastocoast-bekleding sprake was van veel losliggende stenen.
Voor wat betreft de dijksecties 1, 2, 3 (Zwarte Haan, Holwerd Oost en West) zijn de werkzaamheden aan de dijk in 2018 afgerond en overgedragen aan beheer. In 2019 zijn deze secties financieel afgerond met het HWBP.
Voor dijksectie 4 (Wierum) is in 2018 onderzoek gedaan naar de verbetering van  Elastocoastmengsels, zodat deze bestand zijn tegen de eroderende omstandigheden bij Wierum. In 2018 zijn in proefvakken nieuwe mengsels over de reeds aanwezige Elastocoast aangebracht. In het stormseizoen 2018/2019 zijn deze proefvakken gemonitord. Daaruit bleek dat het eroderen van de Elastocoast weliswaar is verminderd, maar niet verdwenen. Daarop is er een variantenstudie uitgevoerd naar de meest geschikte oplossing. Ook is het rapport over de ecologische effecten van de suppletie van Elastocoast in het Waddengebied geactualiseerd. De resultaten zijn besproken met het HWBP. Aangezien sectie 4 in het traject van Koehool-Lauwersmeer valt, is het project onderdeel van de Verkenningsfase Koehool-Lauwersmeer. Het voorkeursalternatief (VKA) zal uitwijzen hoe we deze dijksectie gaan versterken.

Medio 2019 zijn we gestart met het versterken van de buitenzijde van de Lauwersmeerdijk. Die versterking liep in 2020 door. In het voorjaar van 2021 pakken we het laatste deel van de dijk aan. Medio 2021 is de dijk veilig. Voor 1 oktober 2021 leveren we het werk op. Uit onderzoek naar de faalmechanismen aan de binnenzijde van de dijk (macrostabiliteit) is inmiddels gebleken dat verbetering hier niet nodig is.

Dit stond gepland voor 2020
In 2017 zijn we gestart met de verkenningsfase van het project dijkversterking Koehool – Lauwersmeer (KLM). Tijdens de beoordeling volgens de nieuwe normen (WBI2017) is het gehele traject van 47,3km afgekeurd op de bekleding, maar  ook op macrostabiliteit en piping. Het gehele traject is daarom opgenomen in het HWBP 2019-2024. Naar verwachting ronden we het project in 2028 af.

Prestatie indicatoren bestuursmaatregelen

Dit hebben we in 2020 bereikt

Gebiedsgerichte aanpak
We combineren de dijkversterking met het verbeteren van de kwaliteit van het landschap en de natuur aan de rand van de Friese Waddenzeekust. Dat doen we met het Programma Waddenzeekust dat we in 2020 verder hebben uitgewerkt. Doel van het programma is om Fryslân tegen overstromingen te beschermen, de Waddenzeedijk als een integraal onderdeel van de Waddenzeekust te laten functioneren én om samen met alle belanghebbenden/partners te komen tot onderlinge afstemming van plannen en uitvoeringen.
Nadere veiligheidsanalyse
In de afgelopen periode is daarnaast verder gewerkt aan de nadere veiligheidsanalyse. Voor een aantal faalmechanismen is de veiligheidsopgave verkleind. De analyse is in de zomer van 2020 afgerond en biedt de basis voor de definitieve scope van het project.
Combinatie waterveiligheid en ecologie
Ook hebben we in 2020 verkend welke kansen er liggen om waterveiligheid en ecologie in onze aanpak te combineren. De resultaten van deze verkenning zijn uitgewerkt in factsheets en gepubliceerd op de websites van Rijkswaterstaat, It Fryske Gea en Wetterskip Fryslân. Samen met verschillende omgevingsparners is een concept Ruimtelijk kwaliteitskader opgesteld. Met  behulp van quick scans en het organiseren van digitale ontwerpateliers hebben we samen met alle omgevingspartners de plannen en initiatieven in het gebied goed in beeld kunnen brengen. De komende periode maken we met hen hierover verder afspraken.
Marktvisie
Daarnaast hebben we in 2020 gewerkt aan het opstellen van de marktvisie. Daarin staat hoe we tijdens de planfase en realisatiefase willen samenwerken met de markt. Daarbij hebben we gekeken naar ervaringen in andere HWBP-projecten. Ook hebben we geïnventariseerd hoeveel projecten voor grond-, weg- en waterbouw de komende jaren in Noord-Nederland naar verwachting op de markt komen.
Technische innovaties
In het project Koehool – Lauwersmeer gaan we aan de slag met een aantal innovaties. Voor de benodigde onderzoeken vragen we aparte beschikkingen aan bij het HWBP. De projectorganisatie coördineert de uitvoering en rapportages van de onderzoeken. De voortgang is als volgt:

• In 2019 zijn zeven asfaltproefvakken aangelegd, waarvan één met standaard asfaltbekleding als referentie. De komende vijf jaar monitoren we deze proefvakken. Zo hopen we een beeld te krijgen hoe de eigenschappen van asfalt veranderen in de tijd. In februari 2020 hebben we dit onderzoek voor subsidie aangemeld bij het HWBP. De volgende stap is het opstellen en indienen van de subsidieaanvraag zelf. Het onderzoek zelf loopt door de coronacrisis vertraging op.
• Ook doen we onderzoek naar het verschijnsel piping . Daarbij stroomt water onder de dijk door en neemt zand mee, waardoor de dijk verzwakt. Het onderzoeksvoorstel is met het HWBP besproken en zij zijn akkoord. Ook de beschikking is inmiddels afgegeven. In de buurt van het gemaal De Heining zijn de metingen uitgevoerd.

Dit stond gepland voor 2020
Als onderdeel van het HWBP voeren Wetterskip Fryslân, waterschap Noorderzijlvest en waterschap Hunze en Aa’s de projectoverstijgende verkenning (POV) Waddenzeedijken uit. Gezamenlijk onderzoeken we innovatieve concepten voor het verbeteren van dijken. Denk daarbij aan dijken met voorland, multifunctionele dijken of het koppelen van wensen uit de omgeving. Doel is te onderzoeken hoe haalbaar en uitvoerbaar dit soort oplossingen zijn. Alle twaalf onderzoeken binnen de POV Waddenzeedijken zijn eind 2019 afgerond. Begin 2020 is de eindrapportage opgesteld en ingediend. Vervolgens is de eindafrekening vastgesteld. Voor de onderzoeken gras- en kleibekleding (waterschap Hunze en Aa’s) en asfaltbekledingen (Wetterskip Fryslân) volgt nog een monitoring van vijf jaar. Voor deze fase spreken we een aparte financiering met het HWBP af.

Prestatie indicatoren

Dit hebben we bereikt in 2020
Gezien de looptijd en het belang van de uitkomsten, is het onderzoek asfaltbekledingen opgenomen in het Programma Waddenzeekust. Door de coronamaatregelen is de afronding van dit onderzoek vertraagd. Begin 2021 is de eindrapportage klaar en vindt de eindafrekening met het HWBP plaats. Op basis van de eindrapportage actualiseren we het monitoringsplan en dienen dit in bij het HWBP. Na goedkeuring start de monitoring.

Dit stond gepland voor 2020
Met Rijkswaterstaat praten we over de overdracht van het beheer en onderhoud van de primaire waterkeringen op de Friese Waddeneilanden. In 2020 en 2021 werken we de overdracht in detail uit. Eind 2021 stellen we een overeenkomst op en bepalen we het moment van daadwerkelijke overdracht.

Prestatie indicatoren

Dit hebben we bereikt in 2020

Door prioriteiten op andere projecten hadden zowel Rijkswaterstaat als Wetterskip Fryslân onvoldoende mensen beschikbaar. Daardoor is in 2020 nauwelijks voortgang geboekt.