Opgave bestuur en organisatie

Innovatie

In 2020 heeft het algemeen bestuur het innovatieplan 2021 en de kadernota educatie en innovatie 2021-2025 vastgesteld.
Educatie en innovatie waren tot nu toe twee gescheiden disciplines. We doen veel aan innovatieprojecten en dat loopt over het algemeen goed. Wat nog beter kan is het delen van kennis en het toepassen van innovaties. Daarom willen we educatie en innovatie meer met elkaar verbinden.
In 2020 zijn stappen gezet op weg naar concrete samenwerking met opleidingsinstituten. Zo hebben we overleg gehad met Wetsus, Van Hall Larenstein, NHL-Stenden en Wageningen University & Research. Met hen hebben we bekeken waar we kunnen samenwerken op het gebied van onderzoek en innovatie.

Ook is bekeken hoe we de samenwerking tussen ons laboratorium, het Centre of Expertise Watertechnology (CEW) en het Waterapplicatiecentrum (WAC) kunnen versterken. En hoe het CEW een rol kan spelen bij de inzet van de demosite bij de rioolwaterzuivering Leeuwarden voor onderzoek door bedrijven. Door de coronapandemie heeft dit nog niet geleid tot een samenwerkingsovereenkomst tussen partijen. De focus lag in 2020 vooral op de lopende innovatieprojecten en nieuwe innovatievoorstellen.

Diverse studenten van onder andere Van Hall Larenstein (VHL) en de Rijksuniversiteit Groningen Campus Fryslân (RUG/CF) lopen bij ons stage of vinden bij ons een afstudeerplek. In 2020 is een living lab uitgevoerd met tweedejaars studenten van de RUG/CF over de governance van klimaatadaptie in Fryslân. Verschillende bestuurders van gemeenten en Wetterskip Fryslân zijn hierbij geïnterviewd.
Een promovendus van de RUG/CF doet de komende jaren promotieonderzoek bij Wetterskip Fryslân op het onderwerp data science.

Het innovatiebudget 2020 bedroeg € 500.000. In totaal is € 474.595 toegekend aan 19 nieuwe innovatieprojecten. De verdeling over de innovatiethema’s is als volgt:

Educatie en innovatie
Wij zien educatie niet als een losstaande activiteit, maar als integraal onderdeel van ons werk. Met educatie willen we vijf kernthema’s toegevoegde waarde geven: waterbewustzijn, leven lang leren, instroom nieuwe medewerkers, onderwijs & innovatie en internationalisering. Daarnaast constateren we dat de doelstellingen van educatie en innovatie elkaar aanvullen en versterken. Educatie kan een hele goede multiplier in innovatietrajecten zijn. In de kadernota innovatie en educatie hebben we deze samenwerking en integratie verder uitgewerkt. Het algemeen bestuur heeft de nota op 25 december 2020 vastgesteld. De uitvoering van deze nota ligt bij de stuurgroep innovatie & educatie en de werkgroep educatie.

Blue Deal Mozambique
Wetterskip Fryslân levert haar bijdrage aan internationale samenwerking door deelname aan het programma Blue Deal Mozambique. Doel van het programma: 20 miljoen mensen in 40 stroomgebieden wereldwijd aan schoon, voldoende en veilig water helpen. DeNederlandse waterschappen stellen zich daarbij op als partner die helpt bij het zoeken naar oplossingen. We leren over en weer. Ook de Nederlandse waterbeheerders kunnen hun werk blijven verbeteren.
Binnen dit programma ondersteunen wij de drie Mozambikaanse waterschappen om hun taken op het gebied van waterveiligheid, watervoorziening en waterkwaliteit te verbeteren. De waterschappen De Dommel, Hunze en Aa’s, Rijn en IJssel, Vallei en Veluwe en Vechtstromen dragen ook bij aan dit programma. Tevens geven we ondersteuning aan de stad Beira in haar taken op het gebied van sanitatie en stedelijk waterbeheer. Het Rijk verdubbelt de inzet van de waterschappen in dit programma. In 2020 zijn significante vorderingen gemaakt. Dit ondanks de beperktere mogelijkheden tot het bezoeken van onze partners in Mozambique.
Onder andere zijn trainingen uitgevoerd. Zowel op het gebied van modellering van waterallocatie en hoogwatervoorspellingen, als op het gebied van asset management en geautomatiseerde registratie en facturering van watergebruikers. Deze trainingen zijn zowel fysiek met inzet van lokale consultants, als online via webinars gedaan. Tevens zijn in Beira workshops gegeven over persoonlijke gezondheid en veiligheid bij het werken in de dagelijkse praktijk als operationeel waterbeheerder.
Naast onze activiteiten in Mozambique en in het kader van krachtenbundeling tussen de Nederlandse waterschappen participeert een van onze medewerkers voor beperkte tijd in de Blue Deal Mali en een andere collega voor beperkte tijd in de Blue Deal Ethiopië.
In 2019 is het Kennismakings- en Introductieprogramma Waterschappen Internationaal (KIWI) van start gegaan. Het is een initiatief van het NWB Fonds dat het ook financiert. Het KIWI leidt waterschappers op – ook één van Wetterskip Fryslân - die internationaal willen gaan werken als projectadviseur of projectmanager. In maart is een collega in het kader van KIWI meegereisd naar Mozambique voor een eerste kennismaking met ons werk daar. Afgesproken is dat deze collega de komende jaren parttime zal worden ingezet bij onze Blue Deal activiteiten.

Slim en doelgericht werken

Veilig, voldoende, schoon en ‘overheid 3.0’
Onze organisatie werkt aan vier maatschappelijke thema’s. Bekend zijn veilig, voldoende en schoon. Daar is een vierde thema aan toegevoegd, namelijk ‘overheid 3.o’. De omgeving verwacht van ons een open houding. We zullen als overheid een moderne invulling moeten vinden om samen met de gemeenschap ons werk te doen.  
Zeven opgaven
Per 1 januari 2021 zijn we gestopt met het werken volgens de clusterindeling. Vanaf dat moment staan onze opgaven - dat waar we van zijn - centraal in ons werk. Dat zijn er zeven, zowel voor de waterketen als voor het watersysteem. De opgave Bedrijfsvoering ondersteunt de andere opgaven en geeft op basis van een gezamenlijke visie vorm aan de interne en externe dienstverlening. De opgave Strategie en omgeving gaat over datgene wat in de hectiek van alledag vaak verloren gaat: de lange termijn, de integrale blik, de uitgezette hoofdlijnen en de politieke antenne.
Vakgroepen
We hebben ook besloten om te gaan werken met vakgroepen. Elke medewerker behoort tot een vakgroep. Een vakgroep fungeert als ‘thuisbasis’. In een vakgroep zitten collega's met wie een logische verbinding is. Bijvoorbeeld op basis van een vakdiscipline of een functiegroep. Een vakgroepleider geeft leiding aan een vakgroep.
Besparingen

Door ons werk anders en slimmer te organiseren, besparen we ook geld:

Prestatie indicator

In 2020 is de eerste € 0,5 miljoen incidenteel gerealiseerd. De taakstelling loopt op naar € 4,5 miljoen in 2024. Om die te kunnen realiseren, zal de organisatie frictiekosten maken. De organisatie moet dus meer bezuinigen dan de netto bezuiniging die in de tabel staan aangegeven. We stellen dan ook voor om de gerealiseerde besparing in 2020 te bestemmen voor de te maken kosten in de toekomst.

Digitalisering

In 2020 hebben we verder gewerkt aan de digitale transformatie. Zo bereiden we onze organisatie voor op een toekomstbestendige manier van werken. Een goede informatiepositie én slimme digitale toepassingen (datagedreven werken) vormen de basis van onze werkprocessen.
Het programma digitale transformatie valt onder Tûk Wurkje, vanuit de opgave bedrijfsvoering. Hierbij kijken we met een brede organisatieblik naar mogelijkheden waarmee we kunnen besparen en onze kwaliteit kunnen verbeteren.

Hierbij staan vijf doelen centraal:

• Digitaal transparant : we voeren onze waterschapstaken transparant uit.
• Samenwerken : we zoeken proactief interne en externe samenwerking om onze kennis en ervaring te delen met anderen bij het inzetten van slimme technologie.
• Digitaal toegankelijk : we zijn toegankelijk voor de samenleving en kunnen op basis van data snel en integraal handelen.
• Data gedreven : we maken gebruik van slimme technologieën en creëren hiermee meerwaarde voor de organisatie en de samenleving.
• Digitaal doen : we nemen de medewerkers en het bestuur mee in de veranderende samenleving waar digitaal doen een steeds grotere impact heeft op ons dagelijks handelen. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Digitale transformatie brengt verwachtingen met zich mee. Bijvoorbeeld als het gaat om onze ICT-structuur, de wendbaarheid van onze organisatie en ons personeel. De beschikbare financiële middelen, capaciteit en kwaliteit bepalen hoe snel we de ambitie kunnen realiseren.

We werken aan bewustzijn in de organisatie

We zijn een onderdeel van een complexe samenleving, waarin we van elkaar afhankelijk zijn. Dit vraagt om een goede informatiepositie en stelt andere eisen aan onze organisatie.

Werken aan een goede informatiepositie

Hoe kunnen we op efficiënte wijze informatie genereren voor alle stakeholders, zodat we kunnen sturen en verantwoorden op verschillende perspectieven als: maatschappelijke opgaven, gebieden en financiële vraagstukken? Om die vraag te beantwoorden, zijn we eind 2020 gestart met het schrijven van een visie op onze informatiehuishouding. Daarbij willen we niet ‘verzuild’ en traditioneel naar onze informatie kijken, maar toewerken naar efficiënte informatie.

Data gedreven werken

Hoe kunnen we illegale dempingen met satellietbeelden opsporen? Hoe kunnen we de najaar schouw efficiënter uitvoeren door gebruik te maken van satellietbeelden? Hoe kunnen we met gebruik van sensoren onder drones en algoritmes de droogtescheuren bij dijken detecteren? Hoe kunnen we met satellietdata de zanderige keringen bij Schiermonnikoog monitoren? Hoe kunnen we met een drone een 3d-model maken om de vrijgekomen gassen (als methaan en ammoniak) bij de rwzi op te kunnen sporen? Slimme digitale toepassingen en technologieën kunnen helpen bij het beantwoorden van dit soort vragen. Een multidisciplinair programmateam heeft in 2020 gewerkt aan het vergroten van de bewustwording bij collega’s. Zo organiseerde het team in het voorjaar samen met een hogeschool een aantal webinars over het toepassen van slimme technologieën binnen het waterschapswerk. Ook is een campus ontwikkeld en ingericht. Daar kunnen collega’s opleiding en trainingen op dit gebied volgen.

Nieuwe werkplekken

Door het uitgeven van laptops maken we tijd- en plaatsonafhankelijk werken mogelijk. De introductie van Microsoft Teams maakt samenwerken op afstand (bijvoorbeeld vanuit huis) mogelijk.

We delen kennis
De digitale transformatie is te groot om als organisatie alleen op te pakken. Verbinden en samenwerken met anderen biedt kansen. We hebben in 2020 op bestuurlijk en ambtelijk niveau mooie stappen gezet, bijvoorbeeld als het gaat om het openbaar maken en delen van data. Ook spreken we met andere organisaties over het belang van samenwerken.
Met diverse waterschappen hebben we gesprekken gevoerd over samenwerking in projecten. Ook zijn we aangesloten bij www.winnovatie.nl. Dit is dé toegangsportal tot innovaties van alle waterschappen. Ook werken we samen in Het Waterschapshuis aan kennisopbouw, onder andere op het gebied van satellietdata, geodata en artificial intelligence (AI). Verder voeren we gesprekken met de het kenniscentrum voor de waterschappen STOWA en Rijkswaterstaat over gezamenlijke toepassingen van AI.
Legger en beheerregister op orde

Het project legger en beheerregister is verbreed en voor het actualiseren daarvan gebruiken we realtime data. De legger en het beheerregister zijn afhankelijk van gegevens vanuit diverse processen. Het op de juiste manier inwinnen en verwerken van deze data is belangrijk voor het actueel houden van de legger en het beheerregister. Daarvoor is het nodig dat heel Wetterskip Fryslân verantwoordelijkheid neemt voor juiste data en gegevens. Binnen het project ‘realtime data’ houden we via een vaste methodiek grip op de benodigde data en de daarbij behorende processen. Het inspectieproces van de asset primaire keringen is in 2020 grotendeels volgens deze methodiek uitgevoerd.
Daarnaast hebben we in 2020 gewerkt aan enkele quick wins binnen het leggerproces waardoor we de stap zetten richting een continu legger. In 2021 zullen we deze quick wins invoeren. In 2021 volgt nogmaals een initiële vaststelling van de legger. Daarna werken we aan het continu actualiseren van de legger via de nieuwe en verbeterde methodieken en processen.
De ontwikkelingen rondom realtime data, zaakgericht werken, de omgevingswet en digitale transformatie staan niet op zichzelf. Sterker nog: ze hebben alles met elkaar te maken en raken deels aan dezelfde processen. Daarom besteden we in de projecten en programma’s veel aandacht aan de integratie van diverse ontwikkelingen.

We ontwikkelen onze medewerkers   

We werken aan de ontwikkeling van onze medewerkers. Dat doen we op drie niveaus. We werken aan de inhoudelijke kennis voor het beroep, aan persoonlijke en professionele ontwikkeling en nemen medewerkers mee in de centrale thema’s van onze organisatie. In 2020 waren dat: digitale vaardigheden, mijn nieuwe werkplek, netwerk en ketenregie, H2O-leiderschap en anders werken.
We richten ons hierbij natuurlijk op het eigen maken van kennis en vaardigheden. Tot 2020 waren leeractiviteiten altijd fysiek op kantoor. Sinds 2020 hebben we een online leerportaal waar iedereen gratis plaats- en tijdonafhankelijk kan leren. Dit geeft veel kansen om alle kennis van collega’s over te dragen aan collega’s.

Daarnaast werken aan een open houding voor veranderingen. We hebben in 202o gezien dat de flexibiliteit en het aanpassingsvermogen van collega’s aan de nieuwe ‘coronawerkelijkheid’ groot was.

Verjongen personeelsbestand

De gemiddelde leeftijd van onze medewerkers is 49 jaar. In 2020 zijn er 455 mannen werkzaam met een gemiddelde leeftijd van 55 jaar. Daarnaast werken er 177 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 48 jaar.
In 2020 zijn er 31 externe vacatures uitgezet. Hiervan zijn 14 medewerkers aangenomen jonger dan 35 jaar. Dit betekent dat ongeveer 45% procent van de externe vacatures vervuld is door een medewerker jonger dan 35 jaar.

Werkplekken voor mensen met arbeidsbeperking  

We willen kwalitatief hoogwaardig personeel een uitdagende werkomgeving bieden. Voor mensen met een beperking zijn aanpassingen op de werkplek en in het werk nodig om zo’n uitdagende werkomgeving aan te bieden.
In 2020 hebben we 53 banen gerealiseerd voor mensen met een arbeidsbeperking. Het gaat om 50 medewerkers op lbo-niveau (Grienskip), 2 medewerkers op mbo-niveau en 1 medewerker op wo-niveau.
In 2020 zijn er verder geen nieuwe medewerkers met een arbeidsbeperking aangenomen. Door de corona was het namelijk lastig om deze medewerkers goed te in te werken en te begeleiden. En juist een goede introductie en begeleiding is essentieel voor de kans van slagen van deze medewerkers.
We werken op dit thema samen met de Onbeperkte Denkers (een rijksbrede community), het A&O fonds Waterschappen en het UWV. In 2021 willen we een kandidaat op hbo-/wo-niveau werven.

Gezond en toekomstbestendig
Onze financiële huishouding is op orde. Is gezond en toekomstbestendig. Dat betekent:

1. Met ingang van boekjaar 2023 is de begroting in evenwicht. De opbrengsten zijn gelijk aan de kosten en er is geen inzet van de reserves begroot.
2. We houden een reserve aan van € 3 miljoen voor watersysteembeheer en € 2 miljoen voor zuiveringsbeheer.
3. We werken toe naar een beheersbare schuldenpositie, zodat we flexibiliteit houden in de exploitatie.
4. De tarieven volgen in principe de inflatie, tenzij een grotere stijging door bestuurlijke keuzes en een doelmatige uitvoering daarvan noodzakelijk blijkt.

Om dit voor elkaar te krijgen, hebben we een pakket maatregelen samengesteld. Zo wegen we kritisch af wat we doen en wanneer we investeren. Ook verbeteren we de efficiency van onze organisatie. Dit alles moet leiden tot een structurele besparing die oploopt tot netto € 4,5 miljoen in 2024. Daarvan is in 2020 de eerste € 0,5 miljoen (incidenteel) ingevuld.

Schuldenpositie
Door een stijgende financieringsbehoefte neemt de schuldpositie toe. Hiermee neemt de flexibiliteit in de begroting af. Om de flexibiliteit te handhaven brengen we de schuldenlast terug. Dat doen we door:

• het bijstellen van doelen;
• het temporiseren van herinvesteringen;
• vanaf 2023 meer uitgaven direct in de exploitatie te nemen en
• een eenmalige forse tariefstijging voor de taak watersysteembeheer door te voeren.

Door deze maatregelen is de schuldquote gedaald van 3,4 in 2019 naar 3,2 in 2020.

Reservepositie
Algemene reserves dienen om onvoorziene fluctuaties op korte termijn op te kunnen vangen. In het financieel beleid is vastgelegd dat we de omvang van de minimaal aan te houden algemene reserve regelmatig toetsen. In de begroting is aangekondigd dat dit in 2020 zou gebeuren. Door het stellen van andere prioriteiten is dit met één jaar uitgesteld naar 2021.

Omgevingswet

De Omgevingswet treedt op 1 januari 2022 in werking. Het doel van de Omgevingswet is het verbeteren van de dienstverlening van de overheid aan burgers en het bedrijfsleven. Door het vereenvoudiging van de regelgeving en in te zetten op een meer participatieve en ondersteunende houding. Daarnaast moet een digitaal stelsel omgevingswet (DSO) de toegang tot de dienstverlening en informatie van de overheid makkelijker maken. Onze organisatie neemt maatregelen om te voldoen aan de eisen van de Omgevingswet.

Prestatie indicatoren

We liggen op koers
We werken eerst aan de vereisten waaraan overheden minimaal moeten voldoen bij de invoering van de Omgevingswet. In 2020 hebben we daarom gewerkt aan:

• Het omzetten van de huidige Keur, Algemene regels en onder de Omgevingswet decentraal belegde rijksregels (de zogenaamde bruidsschat) naar een digitale waterschapsverordening.
• Het selecteren, inkopen en implementeren van een applicatie voor digitaal regelbeheer.
• Het opleiden van medewerkers om te kunnen werken met deze applicatie.
• Het definiëren en samenstellen van geografische werkingsgebieden, zodat we op de kaart zichtbaar kunnen maken waar de regels gelden.
• Het in kaart brengen welke eigen werkzaamheden onder de Omgevingswet juridisch geregeld zijn met een projectbesluit, een vergunning eigen dienst of vergunningsvrij worden.
• Het treffen van voorbereidende werkzaamheden om straks in het nieuwe zaaksysteem een aanvraag/melding te kunnen ontvangen vanuit het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en het kunnen afhandelen van vergunningsaanvragen conform de wet.
• Het maken van afspraken over ketensamenwerking met de Friese overheden voor het vergunningverleningsproces.
• Het maken van een nieuwe procedure en werkwijze voor het projectbesluit.

Daarnaast hebben we ook gewerkt aan onderdelen van de Omgevingswet die op de invoeringsdatum nog niet gereed hoeven te zijn, maar wel een wezenlijk onderdeel van de wet zijn:

• Integraal en samenhangend werken door, nog meer dan nu, verschillende onderwerpen, perspectieven en belangen bijeen te brengen in de besluitvorming. Dit doen we onder andere door deel te nemen aan oefensessies met de Friese overheden voor nieuwe werkvormen, zoals de Omgevingstafel.
• Vormgeven van verdergaande samenwerking met andere overheden.
• Verder vormgeven van participatie van burgers en bedrijven.
• Uitwerken van een opleidingsprogramma voor medewerkers om kennis en competenties die nodig zijn voor de Omgevingswet te bevorderen.

Baseline informatiebeveiliging overheden (BIO)   

Binnen Wetterskip Fryslân zijn in 2020 belangrijke technische maatregelen doorgevoerd om de cyber security te verbeteren. De aandacht voor informatiebeveiliging is breder in de organisatie belegd. De Security Office houdt het dreigingsbeeld nauwlettend in de gaten. Hierbij werken we samen met de andere waterschappen. Ook hebben we op verschillende manieren aandacht besteed aan de bewustwording van collega’s. Het veilig handelen van de mens is nog steeds de meest bepalende factor.

Als organisatie wil Wetterskip Fryslân eind 2021 voldoen aan de Baseline informatiebeveiliging overheden (BIO). Hiervoor zijn belangrijke werkzaamheden gerealiseerd. Het blijkt moeilijk te zijn om alle BIO-maatregelen naast de andere ambities op te pakken. Daardoor is de invoering van maatregelen vertraagd. Vanaf januari 2021 worden alle openstaande acties om aan de BIO te voldoen samengevoegd in een programma (opgave). Ook de veiligheid van de procesautomatisering is hierin een belangrijk thema.

Wet open overheid

De Wet open overheid (Woo) is aangepast en op 26 januari 2021 aangenomen door de Tweede Kamer. Naar verwachting treedt de wet niet in werking voor 2023. De Woo heeft tot doel om overheden en semi-overheden transparanter te maken. Ook moet de wet ervoor zorgen dat overheidsinformatie beter vindbaar, uitwisselbaar, eenvoudig te ontsluiten en goed te archiveren is. Kern van de wet is een actieve openbaarmakingsplicht van overheden voor elf categorieën van documenten. En daarbij hoort een inspanningsverplichting om overige documenten uit eigen beweging openbaar te maken.

Een interne multidisciplinaire werkgroep Woo houdt zich bezig met de implementatie van de wet. Ter voorbereiding op de Woo heeft de werkgroep in 2020 in kaart gebracht in hoeverre wij (al) voldoen aan de actieve openbaarmakingsplicht van de Woo. Deze nulmeting zal, samen met het meerjarenplan van de Unie, in 2021 en 2022 als basis dienen voor het op orde brengen van onze informatiehuishouding en een eigen implementatieplan.

Klimaatverandering

In de klimaatagenda hebben we de uitgangspunten en maatregelen opgenomen om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan (adaptatie) en om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen (mitigatie).

Klimaatadaptatie - omgaan met droogte en wateroverlast
In 2020 is de Friese klimaatadaptatiestrategie opgeleverd en opgenomen in de Friese klimaatatlas (www.frieseklimaatatlas.nl). De volgende stap is dat lokale overheden hun eigen bestuurlijke ambities bepalen en vertalen naar een uitvoeringsagenda/-programma klimaatadaptatie. We hebben in 2020 verschillende gemeenten met onze waterexpertise geholpen.
In 2020 is de voorbereiding gestart voor een subsidieaanvraag in het kader van de impulsregeling Deltaplan ruimtelijke adaptatie. De samenwerkende Friese overheden dienen een gezamenlijke subsidieaanvraag te doen. Dit pakken we samen met onze FBWK-partners op. Het Rijk heeft voor Fryslân € 13,7 miljoen gereserveerd voor het nemen van maatregelen op dit gebied.
Welke invloed heeft de klimaatontwikkeling eigenlijk op ons landschap? Om die vraag te beantwoorden is Wetterskip Fryslân samen met de provincie Fryslân, provincie Zeeland, Waterschap Scheldestromen en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een onderzoek gestart. Onder de noemer ‘Klimaatlandschappen’ onderzoeken de overheden welke invloed bijvoorbeeld dijkversterkingen, energieparken en andere landbouwvormen hebben op de kwaliteit van het Nederlandse landschap.
Mitigatie – energieneutraal, klimaatneutraal en circulair

Wetterskip Fryslân wil in 2025 energieneutraal zijn. In 2030 willen we klimaatneutraal zijn en in 2050 willen we circulair werken.

Energie-efficiency

Onder de noemer meerjarenafspraken (MJA) werken overheden en ondernemingen sinds 2009 aan energie-efficiency. De maatregelen uit het energie-efficiency plan (EEP) 2017-2020 hebben we bijna allemaal uitgevoerd, vooral in de waterketen.

Duurzame energieproductie

Fase 1 van het project ‘Zon op rwzi’s’ is in 2020 afgerond. Hiermee hebben we in totaal ongeveer 33.000 zonnepanelen geplaatst op 13 van onze zuiveringen. Eind 2020 is ook het vervolgproject Zon op rwzi’s opgestart, om ook op de overige zuiveringen zonnepanelen te plaatsen. En in 2020 is besloten de verduurzaming van onze slibverwerking uit te stellen, omdat de kosten van het project zijn toegenomen door nieuwe inzichten en maatschappelijke ontwikkelingen. Momenteel wekken we circa 20% van het elektriciteitsgebruik duurzaam op.

Reductie broeikasgassen

Ook wanneer we straks energieneutraal zijn, stoten we nog steeds CO2 uit. Dit komt vrij bij het zuiveringsproces van afvalwater in de vorm van lachgas en methaan, door gebruik van brandstoffen (verwarming gebouwen, werking Woudagemaal, transport), door het toepassen en verwerken van bouwmaterialen in werken en door onderhoudswerkzaamheden en het afvoeren van baggerslib en organisch restmateriaal. In 2019 zijn wij gestart met het monitoren van de uitstoot van lachgas en methaan. De resultaten van dit onderzoek verwachten we in 2021.

Maatschappelijk verantwoord inkopen en duurzaam opdrachtgeverschap

Om invulling te geven aan de Green Deal Duurzaam GWW 2.0 en het Grondstoffenakkoord heeft Wetterskip Fryslân 14 medewerkers opgeleid tot facilitator voor duurzaam grond-, weg- en waterbouw (DGWW). Ook hebben we de afspraken uit het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) uit 2016 uitgewerkt in een actieplan 2019-2020. Bovendien zijn we al enige jaren actief lid van de Vereniging Circulair Friesland (VCF) en hebben we met het pilotproject ‘Circulair gemaal Kalverdijkje’ deelgenomen aan de cursus circulair aanbesteden van de Fryske Circulaire Academie. Het pilotproject is inmiddels aanbesteed en werken we op dit moment gezamenlijk met aannemer Dura Vermeer en ingenieursbureau Arcadis verder uit.

Prestatie indicatoren

Plan aanvullende maatregelen duurzame energieopwekking

In 2020 is onderzocht hoe Wetterskip Fryslân energieneutraal kan zijn in 2025 en klimaatneutraal in 2030. Daaruit bleek dat dat niet lukt met alleen maatregelen die dicht bij de kerntaak en de bedrijfsvoering liggen (uitgangspunt energiebeleid 2017). Het dagelijks bestuur heeft daarom besloten een aantal verkenningen in gang te zetten die Wetterskip Fryslân kunnen helpen energieneutraal en klimaatneutraal te worden. Hierbij kijken we nadrukkelijker dan voorheen naar de samenwerkingsmogelijkheden met anderen. Op basis van de uitkomsten van deze verkenningen kan het bestuur in 2021 een strategie bepalen om energie- en klimaatneutraal te worden. Dit tijdpad past in het Coalitieakkoord. Daarin staat dat we uiterlijk in 2022 de maatregelen bepalen waarmee onze organisatie in 2025 energieneutraal kan worden.

Woudagemaal verduurzamen (CA34)

In het coalitieakkoord 2019 – 2023 staat dat het Woudagemaal per 2023 fossielvrij is op basis van pilots voor het verduurzamen van het gemaal. Onder fossielvrij verstaan we dat de oorsprong van de brandstof van een andere aard is dan aardolie, kolen of aardgas. Daar waar het gemaal momenteel nog draait op zware stookolie en diesel, zal dit in de toekomst dus anders zijn. In een haalbaarheidsstudie is onderzoek gedaan naar verschillende alternatieve brandstoffen en technieken om het gemaal fossielvrij te maken.
In de haalbaarheidsstudie ligt de focus op de stoomketels van het gemaal. De naastgelegen, en tot het gemaal behorende, loonwerkershuisjes (twee stuks) en het bezoekerscentrum vallen buiten de scope van de haalbaarheidsanalyse.
Aanvullend op de technische haalbaarheid is een kostenindicatie gemaakt van de voorgenomen transitie. Dit betreft zowel de investering (in aanpassing van de branders, de opslag en appendage infrastructuur, alsmede aanpassingen in de operationele infrastructuur, zoals verwarming i.v.m. verpompen van de brandstof) en de operationele kosten.
Voor het bezoekerscentrum behorende bij het Woudagemaal is een SDE+ subsidie aangevraagd en toegekend voor het leggen van zonnepanelen op het dak.

Energiekosten

Voor het verduurzamen van het grootste deel van de in 2020 verbruikte grijze energie zijn 32.000 Garanties van Oorsprong (GVO’s) ingekocht. Met dit certificaat tonen we aan dat stroom op een groene manier is opgewekt. Bij drie leveranciers zijn prijzen voor NL-wind, EU-wind en Friese wind opgevraagd. Gemiddelde prijsopgave EU-wind was circa € 0,25 tegenover € 5,25 voor NL-wind. Vanwege dit enorme prijsverschil is gekozen voor EU-wind. De prijzen voor EU-wind en NL-wind liggen inmiddels een stuk dichter bij elkaar. Aanschaf van NL-wind GVO’s is daarom een steeds serieuzere optie.

Informatiebeveiliging  

Regelmatig toetsen we de informatieveiligheid van onze organisatie. Zo testen we de weerbaarheid van medewerkers met phishing-mail acties. En met penetratietesten testen we de werking van technische beveiligingsmaatregelen.
In 2020 is een gap-analyse uitgevoerd om vast te stellen in hoeverre Wetterskip Fryslân voldoet aan de BIO. Ontbrekende maatregelen zijn geïnventariseerd en zijn op basis van een risicoanalyse geprioriteerd. Een programmamanager stuurt de invoering van de BIO als opgave aan.

Privacy

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) richt zich op de bescherming van persoonsgegevens. In 2020 hebben we maatregelen genomen om nog beter aan de AVG te voldoen. Het dashboard met informatie over basis op orde en bewustwording wordt breed in de organisatie gebruikt.

Calamiteiten en crisisbeheersing

Het afgelopen jaar is de crisisorganisatie Wetterskip Fryslân druk geweest met het project ‘implementatie netcentrisch werken’. Dat betekent dat er een verbetering is gerealiseerd om snel en efficiënt informatie uit te wisselen tussen verschillende partijen om zo gezamenlijk een beeld op de bouwen van een calamiteit of crisis. Een gezamenlijk beeld is essentieel voor een effectieve bestrijdingsaanpak. In 2020 is er een intensieve periode van opleiden, trainen en oefenen geweest. Dit wordt afgesloten met een examen in januari 2021 , onder toezicht van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) en Veiligheidsregio Fryslân.
Naast opleiden, trainen en oefenen was de crisisorganisatie ook actief tijdens de lekke persleidingen, de vogelgriep, de droogte, storm/hoogwater en een ICT gerelateerd issue.

Zaakgericht werken
De Omgevingswet heeft onder andere tot doel de toegang tot de dienstverlening en informatie van de overheid makkelijker te maken. Dit lukt, als we werken met één loket en als we maximaal inzetten op digitale dienstverlening. Zaakgericht werken helpt ons om onze dienstverlening en bedrijfsvoering te verbeteren.

Bij zaakgericht werken staat de vraag van de klant centraal. Persoonlijk contact en maatwerk zijn ingrediënten voor een succesvolle dienstverlening. We informeren klanten actief over de voortgang en geven ze ook digitaal inzicht in het dossier en de verwachte afhandeltermijn. Kenmerk van zaakgericht werken is transparantie in dienstverlening. Dit geldt voor zowel de klant als voor onze eigen interne organisatie.

Prestatie indicatoren

In 2020 is het zaaksysteem ingevoerd. Dit digitale systeem is een randvoorwaarde voor het invoeren van zaakgericht werken. Dat gaat in een aantal stappen:

• Vanaf 1 januari 2021 handelen we de postprocessen zaakgericht af. Ook voeren we zaakgericht werken in bij vergunningverlening, toezicht en handhaving.
• Vervolgens richten we in 2022 00k de overige dienstverlening zaakgericht in.
• Uiteindelijk werkt de hele externe en interne organisatie digitaal en zaakgericht. Daarmee realiseren we ook de ambitie die alle waterschappen hebben uitgesproken in de ‘baseline op orde’.

Het zaaksysteem is zodanig ingericht dat dit ook als customer relationship management-systeem (CRM-systeem) kan dienen voor alle externe én interne klanten. Zodra we alle dienstverlening zaakgericht organiseren, kunnen we onze klanten goed in beeld brengen.

Open dialoog en maken van verantwoorde keuzes (CA44)

Het realiseren van onze opgaven kunnen we niet alleen. Daarom zijn we in diverse integrale gebiedsprocessen of participatietrajecten met belanghebbenden in gesprek. Bijvoorbeeld over de manier van samenwerken en mogelijk te nemen maatregelen. Zo profiteren we van de gebiedskennis van onze streekpartners.  

Door zo samen te werken versterken we het draagvlak voor de maatregelen die we nemen én het wederzijds begrip voor elkaars belangen. Samen met de streek leveren we maatwerk en onze omgeving waardeert dat. Wel betekent deze manier van samenwerken vaak een langere doorlooptijd die in 2020 ook is toegenomen door corona. Ook zijn proces en resultaat vaak onvoorspelbaarder.