Opgave deelsystemen

Dit stond gepland voor 2020
De komende jaren nemen we maatregelen om ervoor te zorgen dat landbouwgebied voldoet aan het gewenst peilbeheer voor de landbouw. De planning is als volgt:
Prestatie indicatoren

• De prestatie indicatoren zijn gemiddelden. De realisatie fluctueert per jaar en hangt af van de oplevering van concrete projecten.
• Voor de realisatie van de opgaven is geen einddatum afgesproken. Het totale landbouwareaal is 259.432 ha.

Dit hebben we in 2020 bereikt
Zoals in de begroting is aangegeven, hebben we in 2020 geen projecten afgerond. Wel is via diverse gebiedsprocessen de basis gelegd voor maatregelen die we de komende jaren zullen uitvoeren.

Dit stond gepland voor 2020
In 2020 is de ambitie voor het veenweidegebied vastgesteld en verder uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma voor de periode 2020-2030. Dit programma geeft aan wat we willen bereiken en wat we hiervoor gaan doen. Dit programma vormt ook de basis voor het overleg met het Rijk over financiële bijdragen uit het klimaatakkoord.
De onderwaterdrainageproeven ronden we in 2020 af. De resultaten van deze proeven geven ons meer inzicht in de effectiviteit van deze maatregel. Daarnaast gaan we in 2020 verder met de gebiedsprocessen in enkele kansrijke gebieden.

Prestatie indicatoren

Dit hebben we in 2020 bereikt
Begin 2020 is een besluit genomen over de ambities voor het veenweideprogramma. Op basis daarvan is het Veenweidenprogramma 2021-2030 geschreven. Ook de uitwerking van het flankerend beleid is onderdeel van dit programma. De verschillende concepten zijn met diverse belangenorganisaties besproken. Het dagelijks bestuur en Gedeputeerde Staten hebben het ontwerp-veenweideprogramma 2021-2030 in november 2020 vastgesteld en vrijgegeven voor de inspraak. Ook heeft het dagelijks bestuur de uitgangspunten voor nadeelcompensatie bij peilwijzigingen in het veenweidegebied vastgesteld. Ook voor deze bijlage bij het ontwerp-veenweideprogramma is de inspraak gestart. De reacties uit de inspraak vatten we samen in een Reactienota. Deze nota leggen we in het voorjaar van 2021 samen met het (aangepaste) Veenweidenprogramma ter besluitvorming aan het dagelijks bestuur en het algemeen bestuur voor.
Voor het gebied Aldeboarn de Deelen is € 7 miljoen uit de landelijke Impulsgelden voor veenweide toegekend. Medio 2021 is het gebiedsplan voor dit gebied klaar. Voor de Hegewarren is € 15 miljoen uit de Impulsgelden toegekend. Provinciale Staten heeft daarop besloten te starten met onderhandelingen over grondaankoop in dit gebied.
De onderzoekpilot onderwaterdrainage is afgerond. De eindrapportage volgt in het tweede kwartaal van 2021. De pilots met grondwater gestuurd peilbeheer zijn voorbereid en starten in 2021. Door leveringsproblemen van benodigde apparatuur is het project ‘Boeren meten water’ vertraagd. In 2021 gaat dit project verder.
Ondanks de coronabeperkingen hebben we in de pilot hoogwatervoorzieningen de nodige voortgang geboekt. Er zijn 12 funderingsonderzoeken uitgevoerd en de hoogwatervoorzieningen zijn gedetailleerd in kaart gebracht. Analyse van de gegevens moet uitwijzen hoe we met hoogwatervoorzieningen in veenweidegebied kunnen omgaan.

Dit stond gepland voor 2020
We stellen voor vier gebieden een ontwerp-revisiepeilbesluit op.

Prestatie indicator

Dit hebben we bereikt in 2020
In 2020 hebben we de revisiepeilbesluiten weer opgepakt die in 2019 waren aangehouden in afwachting van het aanpassen van de provinciale Waterverordening. Het dagelijks bestuur heeft eind 2020 het revisiepeilbesluit Tsjonger vastgesteld en vrijgegeven voor inspraak.
Voor de overige revisiepeilbesluiten wachten we nog op een ambtelijke uitspraak over het peilbeheer in vrij afstromende gebieden zonder wateraanvoer. In het eerste kwartaal van 2021 verwachten we deze uitspraak. Daarna kunnen we ook deze peilbesluiten aan het dagelijks bestuur voorleggen en kan de inspraak starten. In afwachting hierop is in 2020 nog geen start gemaakt met de vier geprogrammeerde revisiepeilbesluiten.

Dit stond gepland voor 2020
In 2020 maken we een investeringsplanning voor 2021. Daarna volgt een investeringsplanning voor naar schatting de komende 10 jaar voor alle (geautomatiseerde) assets in de Greidhoeke.

Prestatie indicator

Dit hebben we in 2020 bereikt
Ook in 2020 is een aantal geautomatiseerde kunstwerken opgeleverd waarvoor de projectopdracht vaak al eerder is afgegeven. Het gaat om:

• 5 gemalen
• 7 geamoveerde gemalen
• 17 gereviseerde gemalen
• 5 beweegbare stuwen
• 16 gereviseerde stuwen

Dit stond gepland voor 2020
Onderhoud aan en nieuwbouw van kunstwerken doen we al jaren. Nieuw in het beheerplan actieve kunstwerken is dat alle afhankelijkheden zijn beschreven. Ook is een aantal verbeterpunten aangegeven. Deze verbeterpunten richten zich vooral op het invoeren en uitbouwen van assetmanagement. In de komende jaren willen we aan deze verbeterpunten werken.

Prestatie indicator

Dit hebben we in 2020 bereikt
In 2020 is het beheerplan actieve kunstwerken vastgesteld. In dit beheerplan staan tal van punten om het reguliere werk te verbeteren. Daarbij leggen we de relatie met ISO 55000, dé internationale norm voor goed assetmanagement. De komende jaren pakken we de verbeterpunten uit dit beheerplan en de beheerplannen van de andere assetgroepen op. Dit zal voor het grootste deel plaatsvinden binnen de opgave Assetmanagement. Met een aantal verbeterpunten zijn we in 2020 al gestart. Zo is een tool ingevoerd om stuwen en inlaten te inspecteren. Ook de terugkoppeling van de preventieve inspecties van de gemalen is verbeterd.

Dit stond gepland voor 2020

In 2020 herzien we het proces van de schouw. In 2020 starten we ook met het beheerplan hekkelen. De verwachting is dat we dit in 2021 afronden. Ook stellen we het beheerproces voor stedelijk water op.

Prestatie indicator

Dit hebben we in 2020 bereikt

In 2020 hebben we het beheerplan hekkelen opgesteld. Dit is als het hoofdstuk ‘gedifferentieerd onderhoud’ opgenomen in het beheerplan waterlopen. De huidige werkwijze is beschreven en verbeterpunten zijn geformuleerd. Deze verbeterpunten pakken we in 2021 en verder op.

In 2020 hebben we extra aandacht gegeven aan de communicatie over het schouwproces. Zo is een nieuw (intern) telefoonteam opgezet. Ook is de ICT op onderdelen verbeterd. Mede hierdoor is de schouw in 2020 succesvol verlopen. Daarnaast zijn we in 2020 gestart met het ontwikkelen van een nieuw schouwproces. Werkgroepen denken na over de toepasbaarheid van kunstmatige intelligentie, de inrichting van de schouw binnen het zaaksysteem, de verbetering van de communicatie naar onderhoudsplichtigen en een aantal beleidsvraagstukken rondom de schouw. De werkzaamheden van deze werkgroepen lopen ook in 2021 door.

Daarnaast hebben we in 2020 het beheerproces stedelijk water met de gemeenten in ons beheergebied afgestemd. Vanaf 2021 evalueren we jaarlijks op beheerniveau met de gemeenten. Ook richten we de Legger en het beheerregister in 2021 zo in dat het stedelijk water daar een plek in krijgt, dat we data kunnen actualiseren en kunnen delen met gemeenten. In de periode 2021 tot en met 2025 geven we per gemeente invulling aan een Beheer- en Onderhoudsplan en werken we het achterstallig onderhoud weg. Daarnaast zijn in 2020 de ramingen voor het wegwerken van achterstallig onderhoud geactualiseerd. In een pilot hebben we bekeken hoe we achterstallig baggeronderhoud in 2021-2025 kunnen wegwerken. Ook richten we onze interne organisatie zo in dat we het stedelijk water steeds integraler en slagvaardiger kunnen beheren.

Dit stond gepland voor 2020
Het beleid voor wateroverlast deelsystemen is geëvalueerd. Deze evaluatie leidt mogelijk tot nieuwe opgaven vasthouden bergen afvoeren (VBA).

Prestatie indicatoren

Dit hebben we in 2020 bereikt

We hebben een methodiek ontwikkeld om de deelsystemen te toetsen. Deze methodiek is getest in een pilot. Met de methodiek kunnen we vervolgens alle watersystemen in 2021 toetsen aan de norm voor wateroverlast en extremere situaties. De ontwikkeling van de methodiek heeft meer tijd gekost dan vooraf was ingeschat. Dit heeft ook gevolgen voor de actualisatie van het beleid wateroverlast deelsystemen die nu in 2021 plaatsvindt.

Dit stond gepland voor 2020
Het aantal hectare gebieden dat na het nemen van maatregelen voldoet aan de norm voor wateroverlast is als volgt:

Prestatie indicatoren

• De prestatie indicatoren zijn gemiddelden en het betreft de normopgave NRW 2018-2030. De realisatie fluctueert per jaar en hangt af van de oplevering van concrete projecten en vrijwillige medewerking van inwoners en andere belanghebbenden.
• In de begroting 2019 is geen prestatie opgenomen voor realisatie van waterberging in de deelsystemen. Voor 2020 is een normopgave toegevoegd (NRW-berging met oppervlakten waarvoor een opgave is).

Dit hebben we in 2020 bereikt

Zoals in de begroting is aangegeven, hebben we in 2020 geen projecten afgerond waarbij NRW-berging is gerealiseerd. Wel leggen we via diverse gebiedsprocessen de basis voor maatregelen die we de komende jaren zullen uitvoeren. Of dat lukt, hangt sterk af van de vrijwillige medewerking van inwoners en andere belanghebbenden.

Dit stond gepland voor 2020

Na het vaststellen van de resultaten van de grondwaterstudie Fryslân, gaan we in 2020 verder met het uitwerken van het duurzaam beheer van zoetwater. Daarin nemen we ook de waterbeschikbaarheid mee.

Prestatie indicator

Dit hebben we in 2020 bereikt

In 2020 is een onderzoek gestart naar de waterbeschikbaarheid in de deelsystemen. Met de waterbeschikbaarheid geven we aan waar watergebruikers voor wat betreft wateraanvoer en peilhandhaving in normale en droge perioden op mogen rekenen. Het onderzoek is nog niet afgerond. Op basis van de waterbeschikbaarheid zullen we in 2021 het beleid voor duurzaam zoet water ontwikkelen. Voor enkele gebieden bereiden we nu al maatregelen voor om water te conserveren. Zo hebben we in het kader van het Deltaprogramma zoetwater subsidie aangevraagd voor waterconservering in de zandgebieden.

Dit stond gepland voor 2020
Het aantal hectare natuurgebieden dat na het nemen van maatregelen voldoet aan het peilbesluit is als volgt:

Prestatie indicator

Dit hebben we in 2020 bereikt

Zoals in de begroting is aangegeven, hebben we in 2020 geen projecten afgerond om verdroging van natuur tegen te gaan. Wel leggen we via diverse gebiedsprocessen de basis voor maatregelen die we de komende jaren zullen uitvoeren.  

Dit stond gepland voor 2020

In 2019 zijn we gestart met de afstemming met belanghebbenden in het KRW-gebiedsproces. Dit proces loopt door in 2020. De resultaten delen we met het bestuur. De uitkomsten verwerken we in ontwerpplannen die we in 2020 vaststellen en ter inzage leggen. De definitieve vaststelling vindt plaats in 2021.

Prestatie indicatoren

Dit hebben we in 2020 bereikt

Op 17 november 2020 heeft het algemeen bestuur de ontwerp KRW-beslisnota (inclusief factsheets) vastgesteld en vrijgegeven voor de inspraak. De inspraak vindt plaats in 2021. Eind 2021 vindt vaststelling van de definitieve beslisnota plaats.

Dit stond gepland voor 2020

In 2020 stellen we het advies aan de provincie op over doelen voor overige wateren in stedelijke gebieden, landbouwgebieden en natuurgebieden.

Prestatie indicator

Dit hebben we in 2020 bereikt

Het advies over doelen voor overige wateren in stedelijke gebieden, landbouwgebieden en natuurgebieden is opgeleverd aan de provincie. Ook blijven we betrokken bij het vervolgtraject door de provincie, bijvoorbeeld door met onze kennis bij te dragen aan de uitwerking van het advies.

Dit stond gepland voor 2020

In 2020 voeren we KRW-maatregelen in de boezem en de deelsystemen uit. Zo lossen we drie vismigratieknelpunten op. Andere vispassages leggen we pas in de periode 2022-2027 aan. Dit omdat de renovatie of vervanging van de betreffende gemalen pas na 2021 plaats kan vinden.

In de periode 2020-2022 maken we gebruik van de POP-3 subsidieregeling. Een voorwaarde is dat projecten uiterlijk in 2022 klaar zijn. De maatregelen die we in deze periode uitvoeren werken we verder uit.

Verder verbreden we circa 1 kilometer van de KRW-hoofdwatergangen en circa 4 kilometer van de overige hoofdwatergangen. Daarmee loopt deze verbreding nog achter op planning.

Prestatie indicatoren

• Het geactualiseerde maatregelenpakket voor de planperiode 2022-2027 wordt in 2021 vastgesteld.
• Maatregelen zijn per KRW-waterlichaam vastgesteld en zijn niet uitwisselbaar. Hogere prestaties in het ene waterlichaam (bijvoorbeeld door N200- maatregelen) kunnen lagere prestaties in een ander waterlichaam niet compenseren.

Dit hebben we in 2020 bereikt

In kanalen en vaarten buiten de boezem is meer gerealiseerd dan verwacht. In de beken lijkt juist minder te zijn gerealiseerd, maar dit is niet het geval. Het verschil is het gevolg van een betere toedeling van de inrichtingskilometers aan waterlichamen. In de overige hoofdwatergangen (niet KRW) loopt de realisatie achter op de planning. We verwachten deze achterstand in 2021 in te halen.

Dit stond gepland voor 2020

We gaan door met het regionaal programma KRW-landbouw en de projecten uit het Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer. Daarnaast stimuleren we met diverse activiteiten de inzameling van vuilwater.

Prestatie indicator

Dit hebben we in 2020 bereikt

Schoon Erf, Schoon Water
Het project ‘Schoon Erf, Schoon Water’ is eind 2020 afgerond. Begin 2021 is de evaluatie klaar. Doelstelling van het project is om alle melkveehouders in het beheergebied bewust te maken van de problematiek rond erfemissie en ze op de hoogte te stellen van hun bedrijfssituatie. Ook wil het project melkveehouders op maat adviseren over mogelijke praktische maatregelen, zodat ze hiermee ook echt aan de slag kunnen. In 2020 is het project afgerond. In totaal hebben 1.552 melkveehouders meegedaan. In september 2020 zijn de laatste deelnemers bezocht. Daarmee is het beoogde aantal van 1.800 niet gehaald. Dit heeft te maken met het aantal aanmeldingen voor het project, dubbeltellingen, onterechte aanmeldingen en agrariërs die toch afzien van deelname.  In de evaluatie gaan we hier nader op in.

Perceelsemissie in de hand
Doel van het project ‘Perceelsemissie in de hand’ is om de uit- en afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen van het perceel naar het oppervlaktewater zoveel mogelijk te voorkomen. In 2017 is een projectplan opgesteld om geteste maatregelen om perceelafspoeling te voorkomen op te schalen naar toepassing op akkerbouwbedrijven. Het project loopt door tot en met 2021. In oktober 2020 deden 69 deelnemers mee. De werving gaat door totdat het beoogde aantal van 75 deelnemers is bereikt.

Vruchtbare kringloop
Bij het project ‘Vruchtbare kringloop’ gaat het om het reduceren van stikstof en fosfaatemissies naar het milieu en naar grond- en oppervlaktewater. Het project stimuleert en ondersteunt veehouders bij het verbeteren van de bedrijfsvoering en het sluiten van kringlopen. Na een enigszins moeizame start verloopt het project momenteel voorspoedig. Er doen 250 veehouders mee. Met dit aantal deelnemers hielde we van tevoren ook rekening.

Erfemissies akkerbouw
Het project ‘Erfemissies akkerbouw’ heeft tot doel om alle akkerbouwers in het beheergebied bewust te maken van de problematiek rond erfemissie en ze met praktisch advies te helpen hier iets aan te doen. Het project besteedt daarbij bijzondere aandacht aan het reinigen van machines en kuubkisten.
Het project is in het najaar van 2019 gestart en in het eerste halfjaar van 2020 zijn de eerste studiegroepen van start gegaan.  Het project loopt door tot en met 2023.

Vuilwaterinzameling
Onderzoek heeft uitgewezen dat de inzameling van het vuilwater van de recreatievaart beter kan. Reden voor het Provinciaal Bestuurlijk Overleg Water (PBOW) om een verbeterplan te maken. In dit plan staat hoe en op welke locaties inzamelpunten moeten komen om het netwerk van inzamelpunten te verdichten. Echter zolang de regelgeving nog niet is aangescherpt (dat gebeurt in 2022 via Omgevingswet) blijft de recreatievaart lozen op het oppervlaktewater. Investeren in de inzamelstructuur voor de recreatievaart is daarmee voorlopig weinig zinvol. Voor de rondvaartondernemingen ligt dit anders. Rondvaartondernemingen hebben geen inzamelpunten terwijl zij daar al jaren om vragen. Omdat er geen inzamelpunten zijn, moeten zij  noodgedwongen hun afvalwater lozen. Op initiatief van Wetterskip Fryslân heeft het PBOW daarom besloten om inzamelvoorzieningen aan te leggen voor de rondvaartondernemingen. Zes gemeenten  gaan in opdracht van Wetterskip Fryslân hiermee in 2021 aan de slag. Eind 2020 hebben we met hen hierover afspraken gemaakt.

Ook zijn we begonnen met de evaluatie van de innovatieve inzamelpunten. Het gaat om drie drijvende inzamelstations waar de recreatievaart het toiletwater na zuivering kan lozen. Het vuilwateraanbod door de recreatievaart is aanzienlijk en de inzamelstations voorzien dus in een behoefte. Helaas werken de zuiveringen van de inzamelstations nog niet naar behoren. In 2021 bekijken we hoe we hier iets aan kunnen doen.